لیکن سیمپلکس کرونیکوس

لیکن سیمپلکس مزمن یا لیکن سیمپلکس کرونیکوس (lichen simplex chronicus) نوعی درماتیت یا اگزما بوده که در گذشته با نام نورودرماتیت موضعی یا اگزما عصبی شناخته می شد. این بیماری پوستی به دلیل خاراندن پوست بدن، مخصوصا در ناحیه تناسلی و بیضه ها، مقعد، پشت گردن و دست و پا ایجاد می شود. در ادامه به بررسی علائم و تصاویر این بیماری و درمان لیکن سیمپلکس مزمن می پردازیم.

لیکن سیمپلکس مزمن چیست؟

لیکن سیمپلکس کرونیکوس یک بیماری پوستی مزمن بوده که بصورت یک پلاک موضعی ناشی از التهاب اگزمایی مزمن به دلیل خارش و خراشیدن دائمی و عادتی پوست ایجاد می شود، به همین دلیل نوعی اگزما عصبی است.

لیکن سیمپلکس معمولا باعث درماتیت و التهاب پوست در مچ دست، مچ پا، مقعد، پشت گردن و کمر، ناحیه تناسلی و بیضه ها می شود. این بیماری پوستی در بزرگسالان شایع تر است ولی ممکن است در کودکان نیز دیده شود. مخصوصا کودکانی که دچار آلرژی های پوستی هستند.

علائم لیکن سیمپلکس کرونیکوس چیست؟

این بیماری نوعی التهاب پوست بوده که علائم مختلفی ایجاد می کند. از جمله علائم آن می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• پلاک پوسته دهنده به رنگ قرمز یا بنفش تیره با حدود واضح و خطوط پوستی برجسته و مشخص (به این حالت، لیکنیفیه شدن پوست می گویند).
• وجود پوسته های مرطوب، دلمه، و پوستول ها، نشانه عفونت ثانویه است که باید با آنتی بیوتیک درمان گردد.

هر چند که لیکن سیمپلکس نوعی اگزمای مزمن است، ولی آلرژی ناگهانی نسبت به درمان های موضعی می تواند باعث تشکیل وزیکول های پوستی و ترشح شود.

در بیمارانی که دائما پوست سرشان را می خارانند، ندول هایی تشکیل می شود که معمولا کوچکتر از ۱ سانتی متر هستند و به صورت تصادفی در پوست سر پراکنده اند. شایع ترین نواحی پوستی که در این بیماری درگیر می شوند آن هایی هستند که دسترسی به آن ها آسان است و بنابراین بیمار دائما آن ها را می خاراند و باعث خراشیدن و التهاب پوست یا درماتیت می شود.

در لیکن سیمپلکس کدام نواحی بدن درگیر می شوند؟

نواحی پوستی درگیر در این بیماری عبارتند از:

• قسمت خارجی ساق پا.
• مچ دست و مچ پا.
• پشت گردن و کمر.
• پوست کف سر.
• پلک های فوقانی.
• چین پشت گوش.
• ناحیه تناسلی، بیضه ها، لابیاها و مقعد.

خارش ضایعات باعث تسکین محل التهاب می شود و بیمار از این کار لذت زیادی می برد. از بین رفتن این احساس لذت بخش یا تداوم ناخودآگاه و عادتی شدن خارش می تواند علت عود مکرر این بیماری پوستی باشد. لیکن سیمپلکس تناسلی می تواند بسیار مزمن شود و معضلی ایجاد کند که زجر و درماندگی قابل ملاحظه ای برای بیمار در پی داشته باشد.

یافته های آزمایشگاهی

تراشیدن ضایعات پوستی و مطالعه تراشه ها با هیدروکسید پتاسیم برای بررسی کچلی (تینه آ) لازم است. عفونت قارچی تینه آ می تواند علائم لیکن سیمپلکس مزمن را تقلید کند. آلرژی تماسی می تواند سبب بروز لیکن سیمپلکس مزمن شود و یا آن را عارضه دار کند.

تست آلرژی پوستی یا پچ تست (Patch Test) برای شناسایی نقش آلرژن ها در ایجاد بیماری می تواند مفید باشد.

سیر و پیش آگهی بیماری

پلاک پوستی لیکن سیمپلکس معمولا بصورت موضعی باقی می ماند و با گذشت زمان بزرگ نمی شود. این پلاک التهابی، پس از ایجاد شدن، معمولا افزایش اندازه پیدا نمی کند. در کل می توان گفت که پیش آگهی یا پروگنوز (Prognosis) بیماری خوب است.

درمان لیکن سیمپلکس کرونیکوس چگونه است؟

استرس ممکن است در ایجاد لیکن سیمپلکس مزمن در بعضی افراد نقش داشته باشد، بنابراین باید آن را شناسایی و برطرف کرد.

بیمار باید درک کند که تا وقتی خارش و خاراندن ضایعات حتی به مقدار اندک متوقف نشده باشد، بثورات و ضایعات پوستی بهبود پیدا نمی کنند. خراشاندن پوست معمولا در حین خواب رخ می دهد، و لذا پوشاندن ناحیه مبتلا ممکن است لازم باشد.

موثرترین درمان لیکن سیمپلکس مزمن عبارت است از خیس کردن ناحیه مبتلا در آب به مدت ۵ دقیقه و سپس استفاده از یک پماد یا کرم حاوی کورتون یا استروئید موضعی با توان متوسط تا بالا.

درمان اگزما تناسلی، بیضه ها، مقعد و چین پشت گوش، به تجویز استروئیدهای موضعی قوی نیاز ندارد؛ در عوض، این نواحی را باید با پماد های حاوی استروئیدهای موضعی کم توان درمان کرد.

برای درمان ضایعات اگزمایی پوست سر، یک ژل استروئید گروه ۱ یا ۲، نظیر کرم فلوسینونید (Lidex) یا محلولی نظیر کلوبتازول (محلول پوست سر Cormax) بصورت روزانه، دوبار در روز بکار می رود.

نواحی مرطوبی که دچار عفونت ثانویه شده اند و پوستول و دلمه بسته اند، با آنتی بیوتیک های خوراکی و یک لوسیون استروئید موضعی درمان می شوند.

درمان لیکن سیمپلکس با رادیوتراپی سطحی یا اشعه گرنز (Grenz Rays) می تواند مفید باشد، ولی دسترسی به آن محدود است و در بسیاری از کشورها مورد استفاده قرار نمی گیرد.

ندول هایی که به دلیل خارش پوست سر ایجاد شده اند ممکن است نسبت به درمان بسیار مقاوم باشند و به تزریقات ماهیانه داخل ضایعه با تریامسینولون استونید احتیاج پیدا کنند.

درمان خارش شبانه

خارش شبانه را می توانید با مصرف آنتی هیستامین های خوراکی نظیر دیفن هیدرامین (Diphenhydramine) یا هیدروکسی زین (Hydroxyzine)، سپس پانسمان مرطوب با آب لوله کشی سرد به مدت ۲۰ دقیقه و سپس استعمال یک استروئید موضعی در پوست مبتلا کاهش دهید.

نکات مهمی که باید درباره لیکن سیمپلکس کرونیکوس بدانید

پوست پشت سر احتمالا شایع ترین ناحیه ای است که به دنبال استرس و اضطراب، خارانده می شود. در این ناحیه پلاک های بسیار ضخیمی تشکیل می شوند که تدبیر و درمان آنها مشکل است و گاه عفونی می شوند.

هر چند که استرس علت بروز لیکن سیمپلکس مزمن نیست، ولی قطعی ترین عامل دخیل در تشدید و تداوم آن محسوب می شود. درباره استرس سوال کنید، نقشی را که می تواند داشته باشد توضیح دهید، و راه هایی را برای کاهش آن جستجو کنید.

در صورت ابتلای پوست اطراف چشم، پشت دست ها یا پاها، پوست ناحیه تناسلی، بیضه ها و مقعد باید تست حساسیت پوستی یا پچ تست انجام شود.

پذیرش و رعایت درمان از سوی بیمار برای برطرف شدن این مشکل اهمیت زیادی دارد. برای رسیدن به این منظور باید پزشک برای بیمار توضیحات کاملی ارائه دهد و وقت صرف کند.