سوزش سر دل، که به‌عنوان یکی از شایع‌ترین مشکلات گوارشی شناخته می‌شود، می‌تواند تجربه‌ای ناراحت‌کننده و گاهی اوقات دردناک باشد. این حالت، که اغلب ناشی از رفلاکس اسید است، زمانی رخ می‌دهد که اسید معده به داخل مری باز می‌گردد و احساس سوزش در قفسه سینه ایجاد می‌کند. علل متفاوتی از جمله عادات غذایی نامناسب، سبک زندگی و برخی شرایط پزشکی می‌توانند در بروز این حالت نقش داشته باشند. علت سوزش سر دل چیست؟ آیا سوزش سر دل خطرناک است؟ احتمالا این سوا‌ل‌ها در ذهن افراد مبتلا به این عارضه شکل می‌گیرد. در این مقاله به‌طورکامل به بررسی علت سوزش سر دل می‌پردازیم. چند دقیقه زمان برای مطالعه این مطلب، راهنمای مناسبی در مسیر بهبود کیفیت زندگی به شمار می‌رود.

۱. رفلاکس معده؛ یکی از دلایل سوزش سر دل

رفلاکس معده به حالتی گفته می‌شود که در آن اسید معده به داخل مری (لوله‌ای که دهان را به معده متصل می‌کند) باز می‌گردد. این حالت می‌تواند باعث احساس سوزش در ناحیه سینه یا سوزش سر دل شود. دلیل اصلی آن کاهش عملکرد یا ضعف در عضله اسفنکتر تحتانی مری (LES) است، که در حالت عادی باید از بازگشت اسید معده به مری جلوگیری کند. وقتی این عضله به درستی کار نکند یا اگر فشار داخل شکم زیاد شود (مثلاً بر اثر چاقی، بارداری یا بلند کردن اجسام سنگین)، اسید به داخل مری برمی‌گردد و باعث التهاب و سوزش می‌شود.

برای تشخیص علت دقیق سوزش سر دل حتما به پزشک مراجعه کنید. پزشک با معاینه بالینی علت دقیق را تشخیص می‌دهد. در برخی از موارد به دلیل نزدیکی قلب و معده برخی از افراد ناراحتی قلبی را با درد معده اشتباه می‌گیرند؛ بااین‌حال تشخیص دقیق علت سوزش سر دل فقط بر عهده پزشک است. متخصص با انجام معاینه‌های بالینی و در مواردی انجام آزمایش، بیماری دقیق را مشخص خواهد کرد. اگر منشا درد بیماری‌های قلبی شناخته شود، پزشک از داروهای قلب و عروق برای تسکین علائم استفاده می‌کند.

۲. استرس و تنش؛ دو عامل اصلی ایجاد ناراحتی‌های گوارشی

استرس و اضطراب می‌توانند بر سیستم گوارشی تاثیر بگذارند و باعث سوزش سر دل شوند؛ اما این تاثیرات به‌طور‌مستقیم از طریق مکانیزم‌های فیزیولوژیکی ایجاد نمی‌شوند. استرس و اضطراب باعث افزایش تولید اسید در معده می‌شوند. این امر به دلیل پاسخ بدن به استرس است که تعادل هورمونی و عصبی را تغییر می‌دهد و باعث می‌شود که معده بیش‌از‌حد اسید تولید کند.

استرس و اضطراب بر عضله LES، که درگاهی بین مری و معده است و از بازگشت محتویات اسیدی معده به مری جلوگیری می‌کند، تأثیر منفی بگذارند. اگر این عضله ضعیف شود یا به‌طور‌نامناسب عمل کند، رفلاکس اسید رخ می‌دهد که منجر به سوزش سر دل و تنگی نفس می‌شود. درضمن، استرس به‌عنوان علت درد قلب نیز به شمار می‌رود. 

۳. علت سوزش سر دل چیست؟ استفاده از مواد غذایی محرک

مواد غذایی شامل غذاهای چرب، غذاهای سرخ‌کرده، شکلات، محصولات حاوی کافئین (مانند قهوه و چای)، مشروبات الکلی، غذاهای تند، نعناع، سیر و پیاز و غذاهایی با اسید بالا مانند گوجه‌فرنگی و مرکبات باعث سوزش سر دل می‌شوند. برخی از مواد غذایی، مانند غذاهای چرب و کافئین، باعث می‌شوند که معده بیشتر اسید تولید کند؛ افزایش اسید معده می‌تواند خطر رفلاکس اسید به مری را افزایش دهد.

برخی مواد غذایی مانند شکلات، محصولات حاوی کافئین، نعناع، و الکل می‌توانند باعث شل شدن یا ضعیف شدن عضله LES شوند. این عضله به‌عنوان یک دریچه عمل می‌کند و جلوی بازگشت محتویات اسیدی معده به مری را می‌گیرد. وقتی این عضله ضعیف شود، احتمال وقوع رفلاکس اسید و در نتیجه سوزش سر دل افزایش می‌یابد. مواد غذایی حاوی اسیدهای زیاد مانند گوجه‌فرنگی و مرکبات می‌توانند باعث تحریک مستقیم مخاط مری شوند، خصوصاً وقتی مری توسط اسید معده قبلاً آسیب دیده باشد.

۴. یبوست باعث ایجاد سوزش سر دل می‌شود

یبوست مستقیما باعث سوزش سر دل نمی‌شود، اما به‌طور‌غیرمستقیم تأثیراتی دارد که منجر به احساس سوزش سر دل یا ناراحتی‌های دیگر دستگاه گوارشی می‌شود. یبوست باعث افزایش فشار درون شکمی برای دفع مدفوع سفت می‌شود. این فشار اضافی بر عضله اسفنکتر تحتانی مری (LES) فشار آورده و باعث می‌شود که این عضله توانایی لازم برای درست بسته شدن را نداشته باشد؛ در‌نتیجه امکان بازگشت اسید معده به مری و ایجاد سوزش سر دل را فراهم می‌کند.

برخی افراد برای رفع یبوست از ملین‌ها استفاده می‌کنند. بعضی از ملین‌ها باعث افزایش تولید گاز و نفخ شده و به‌این‌ترتیب فشار درون شکمی را افزایش می‌دهند؛ این موضوع نیز می‌تواند بر LES فشار آورده و احتمال رفلاکس اسید را بیشتر کند. یبوست مزمن ممکن است بر توانایی بدن برای جذب مواد مغذی تأثیر بگذارد، که این موضوع می‌تواند به طور غیرمستقیم بر سلامت کلی دستگاه گوارش و توانایی آن برای مدیریت اسید معده تأثیر بگذارد.

۵. سیگار کشیدن؛ یکی از دلایل سوزش سر دل

سیگار کشیدن و مصرف نوشیدنی‌های الکلی بر ایجاد ناراحتی‌های گوارشی از جمله سوزش سر دل تاثیرگذار هستند. برای رفع این عارضه پیشنهاد می‌کنیم به‌مرور استعمال سیگار و مصرف نوشیدنی‌های الکلی را کاهش دهید.

۶. چاقی باعث ایجاد بیماری‌های گوارشی از جمله سوزش سر دل می‌شود

سوزش سر دل یک احساس سوزش در قفسه سینه است که بر اثر حرکت اسید معده به سمت گلو (ریفلاکس اسید) ایجاد می‌شود. در برخی موارد علت سوزش سر دل فقط به دنبال سبک نادرست زندگی ایجاد می‌شود. این عارضه در افراد مبتلا به چاقی و اضافه وزن نیز شایع‌تر است. برای کاهش علائم سوزش سر دل کاهش وزن را به افراد دارای اضافه وزن پیشنهاد می‌کنیم.

راهکارهای درمان سوزش سر دل؛ در اولین قدم به پزشک مراجعه کنید

در این مقاله به بررسی عوامل ایجاد ناراحتی‌های معده پرداختیم تا بدانیم «علت سوزش سر دل چیست». این مشکل ممکن است بر اثر رفلاکس معده، تغذیه نامناسب، سیگار کشیدن و چاقی ایجاد شود. ازاین‌رو پاسخ به سوال «آیا سوزش سر دل خطرناک است» با در نظر گرفتن فاکتورهای سبک زندگی، منفی است. 

برای رفع علت سوزش سر دل راهکارهایی مثل تغییر سبک زندگی وجود دارد. پرهیز از غذاهایی که می‌توانند باعث تشدید رفلاکس شوند مانند غذاهای چرب، تند، سیر و پیاز، شکلات، نوشیدنی‌های کافئین‌دار و الکل به کاهش علائم سوزش سر دل و تنگی نفس کمک می‌کند. اگر اضافه وزن یا چاقی دارید، کاهش وزن فشار روی معده را کاهش می‌دهد و به کاهش رفلاکس کمک می‌کند. در آخر برای تشخیص علت قطعی سوزش سر دل و رفع این عارضه حتما به پزشک مراجعه کنید. پزشک با بررسی نشانه‌های بالینی بیمار و شدت بیماری به تجویز راه‌های درمانی اقدام خواهد کرد.